Bierbrouwerij 'A.D. Quelle' te Kloosterzande

- 1849-1871 Biebrouwerij Hontenisser Welvaren
- 1871-1935 Hontenisser Stoombierbrouwerij
- 1935-1936 Bierbrouwerij A.D. Dumoleijn
- 1936-1946 Bierbrouwerij A.D. Quelle
- 1946-1954 Bierbrouwerij A.D. Quelle v/h A.D. Dumoleijn

Op 3 januari 1849 richtte de firma Th. Kegelaar & Co. bierbrouwerij Hontenisser Welvaren op aan de Groenedijk in Kloosterzande (gemeente Hontenisse). In de jaren 1854-1868 volgden enige wijzigingen in de akte van venootschap maar enkele jaren later moet de firma zijn opgeheven en opgevolgd door een nieuwe vennootschap. Volgens het provinciaal verslag van Zeeland uit 1855 was er één bierbrouwerij met twee werklieden

De Hontenisser stoombierbrouwerij en mouterij werd opgericht in 1871 aan de Groenendijk B 5. Op 1 januari 1899 werd de brouwerij overgenomen door Arthur Dominicus Dumoleijn, wonende Groenendijk B 166 te Hontenisse, geboren in Westdorpe op 16 oktober 1869. Toen hij in 1901 aan Burgemeester en wethouders van de gemeente Hontenisse vergunning vroeg voor de uitbreiding van de brouwerij door de oprichting van een mouterij gaf hij nog wat historische informatie in zijn aanvraag. Hij liet weten dat de oorspronkelijke brouwerij uit 1849 dateerde. Op verzoek van de Arbeidsinspectie gaf hij nog door dat in zijn brouwerij en mouterij met vier personen in vaste dienst zou worden gewerkt en dat er geen werktuigen op stoomkracht, petroleum of windkracht werden gebruikt.
De naam van de brouwerij werd in 1935 gewijzigd in Bierbrouwerij A.D. Dumoleijn en in 1936 in Bierbrouwerij A.D. Quelle. In 1937 kreeg Dumoleijn vergunning tot het uitbreiden van de machinekamer aan de brouwerij en plaatsing van een ruwoliemotor van 26 pk. In 1940 werd een dieselmotor als drijfkracht vervangen door twee electromotoren van 9,5 pk.
In 1946 werd de officiële naam: Bierbrouwerij A.D. Quelle v/h A.D. Dumoleijn en het wijknummer gewijzigd in een normaal huisnummer: Groenendijk 12. De eigenaar Arthur Dominicus Dumoleijn overleed op 14 oktober 1945. Vanaf dat moment trad zijn weduwe, Elisa Bernardina Maria Timmermans (geboren te Waalwijk op 18 augustus 1879), op als eigenaresse. Zij liet in februari 1946 de handelsnaam wijzigen in A.D. Quelle v/h A.D. Dumoleijn. Haar zonen Piet (geboren 1909) en Arthur Dumoleijn (geboren in 1915) namen de brouwerswerkzaamheden over van hun vader. Op 7 augustus 1954 gaf firmant Piet Dumoleijn aan de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Terneuzen door dat het bierbrouwersbedrijf was beëindigd en de zaak werd voortgezet als bier- en limonadehandel. Nadat de vennoten Piet en Arthur Dumoleijn uit de Bier- en Limonadehandel P. en A. Dumoleijn waren getreden nam Bernard Dumoleijn (geboren 1911) de zaak over en werd handelsnaam gewijzigd in B. Dumoleijn in 1959 zoals bleek uit een opgaaf van vennoot A. Dumoleijn, gestuurd vanuit Paramaribo. Met ingang van 1 december 1961 werd de onderneming uitgebreid met een groothandel in sterke drank, maar op 31 december 1970 volgde opheffing van de onderneming.

(Bron: Zeeuws Archief: Archief Kantongerecht Hulst, akten van vennootschap,Handelsregister Kamer van Koophandel Terneuzen, , dossiernr. 448)

Na de Tweede wereld oorlog gingen de zaken steeds moeilijke. De gebroeders A. en P. Dumoleijn wilden het in de tropen gaan proberen, maar het liefst in een Nederlandstalig gebied. In overleg met Heineken, toen de enige Nederlandse brouwerij met tropenervaring, werd gekozen om de mogelijkheden in Suriname ter plekke te bekijken. De heren Dumoleijn waren direct enthousiast, maar Heineken wilde wachten. Daarom stapten ze naar de Amstelbrouwerij, die nog geen buitenlandse brouwerij had. De Amstelbrouwerij vond het een goed plan en was bereid dezelfde prijs als Heineken te betalen en de heren Dumoleijn mochten hun machines met een capaciteit van 5000 hectoliter, meenemen naar Suriname. In 1954 werd het contact gesloten. Op 28 oktober 1955 werd de brouwerij geopend en op 28 december dat jaar stroomde het eerste bier uit de brouwerij, die een capaciteit had van 15.000 hectoliter. De bier kreeg de naam Parbo.

(Bron: BAV-Journaal Nr.1-1999 blz. 46-49, wat afkomstig was uit 'Cheerlo met Parbo', een boekje over de handel en wandel van de familie A. en P. Dumoleijn.)

(Het op deze pagina afgebeelde glazen maken helaas nog geen deel uit van mijn verzameling.)